Niemal każda kobieta zna to uczucie – mimo ograniczania posiłków i wydawałoby się niewielkich porcji, liczba kilogramów na wadze nie maleje, a nawet rośnie. Choć pozornie przeczy to prawom fizyki, za tym frustrującym zjawiskiem kryje się znacznie bardziej skomplikowany mechanizm, niż mogłoby się wydawać.
Prawa fizyki są nieubłagane, ale…
Jasne, z powietrza tyć nie można – nadmiar masy ciała zawsze wynika z nadwyżki energetycznej. Jednak droga do tej nadwyżki bywa znacznie bardziej złożona niż proste „jesz za dużo”. Wiele kobiet zmagających się z tym problemem nie przejada się w tradycyjnym rozumieniu, a mimo to ich organizmy magazynują dodatkowe kilogramy.
Problem często leży w zaburzeniach metabolicznych, które zmieniają sposób, w jaki nasze ciało gospodaruje energią. Wiele kobiet naprawdę je mniej niż dawniej, ale ich ciała przeszły znaczące zmiany.
Co może się dziać w organizmie?
U osób z insulinoopornością, zespołem metabolicznym czy przechodzących zmiany hormonalne związane z menopauzą, dochodzi do prawdziwej rewolucji energetycznej:
- Obniża się podstawowe zapotrzebowanie kaloryczne – organizm potrzebuje mniej energii niż wcześniej
- Hormony głodu i sytości pracują inaczej – pojawia się zwiększony apetyt, a uczucie sytości przychodzi później lub wcale
- Spada masa mięśniowa – co dodatkowo obniża metabolizm spoczynkowy
- Zmienia się preferencja pokarmowa – częściej sięgamy po żywność wysokoprzetworzoną
Efekt? Nawet jedząc subiektywnie niewiele, możemy przekraczać nasze rzeczywiste zapotrzebowanie energetyczne.
Kaloria kalorii nierówna
Problemem współczesnej diety nie jest tylko ilość, ale jakość kalorii. Tabliczka czekolady dostarcza około 500 kalorii i pozostawia uczucie nienasycenia. Porcja ryby z dużą ilością warzyw to również około 500 kalorii, ale zapewnia sytość na kilka godzin.
To właśnie różnica w oddziaływaniu poszczególnych produktów na gospodarkę hormonalną może wyjaśniać, dlaczego niektóre osoby przybierają na wadze, mimo że obiektywnie nie jedzą dużo.
Hormony mają głos
Szczególnie w okresie perimenopauzy i menopauzy zmiany hormonalne mogą dramatycznie wpływać na masę ciała. Spadek estrogenu zmienia dystrybucję tłuszczu w organizmie, często prowadząc do odkładania się go w okolicy brzucha. Jednocześnie zmieniają się poziomy greliny – hormonu głodu, oraz leptyny i innych hormonów.
Wiele kobiet w okresie okołomenopauzalnym doświadcza podwójnego uderzenia – jedzą mniej niż kiedykolwiek, a mimo to tyją, szczególnie w okolicy talii.
Co więc robić?
Rozwiązanie nie jest proste, ale na szczęście współczesna dietetyka dysponują coraz większą wiedzą na temat tych zjawisk:
- Diagnostyka – wykrycie insulinooporności, niedoborów hormonalnych czy innych zaburzeń metabolicznych
- Jakość zamiast ilości – skupienie się na produktach o wysokiej wartości odżywczej, które regulują poziom insuliny
- Zachowanie masy mięśniowej – odpowiednia ilość białka i aktywność fizyczna dostosowana do możliwości
- Zarządzanie stresem – kortyzol może znacząco wpływać na magazynowanie tłuszczu
Kluczem nie jest głodzenie się, ale zrozumienie, jak działa organizm konkretnej osoby. Czasem mniej restrykcyjna, ale lepiej zbilansowana dieta daje znacznie lepsze efekty niż drastyczne ograniczenia.
A Ty?
Czy doświadczyłaś kiedyś podobnego problemu? Zdarzyło Ci się przybierać na wadze mimo subiektywnego odczucia, że jesz niewiele? Jeżeli potrzebujesz dietetycznego wsparcia koniecznie do nas napisz.
Bibliografia:
- Blundell JE, Gibbons C, Caudwell P, Finlayson G, Hopkins M. Appetite control and energy balance: impact of exercise. Obes Rev. 2015 Jan;16 Suppl 1:67–76. doi:10.1111/obr.12257.
- Jung S, Bae H, Song WS, Jang C. Dietary Fructose and Fructose-Induced Pathologies. Annu Rev Nutr. 2022 Aug 22;42:45-66. doi: 10.1146/annurev-nutr-062220-025831.
- Hall KD, Ayuketah A, Brychta R, et al. Ultra-Processed Diets Cause Excess Calorie Intake and Weight Gain: An Inpatient Randomized Controlled Trial of Ad Libitum Food Intake. Cell Metab. 2019 Jul 2;30(1):67-77.e3. doi: 10.1016/j.cmet.2019.05.008.
- Abdalla, Mona Mohamed Ibrahim, and Ravindran Jegasothy. 2020. “Role of Ghrelin in Postmenopausal Obesity.” International Journal of Women’s Health and Reproduction Sciences 8: 119–124.