Insulinooporność – moda czy realny problem zdrowotny?

Insulinooporność – termin, który w ostatnich latach pojawia się coraz częściej, wzbudzając zarówno zainteresowanie, jak i kontrowersje. Czy jest to jedynie moda, czy realny problem zdrowotny wymagający naszej uwagi i działania?

Czym jest insulinooporność?

Insulinooporność to stan, w którym komórki organizmu – głównie mięśnie, wątroba i tkanka tłuszczowa – przestają prawidłowo reagować na insulinę, hormon odpowiedzialny za regulację poziomu glukozy we krwi. W efekcie trzustka zmuszona jest produkować coraz więcej insuliny, aby utrzymać prawidłowy poziom glukozy, co w konsekwencji prowadzi do jej stopniowego wyczerpania i zwiększa ryzyko rozwoju cukrzycy typu 21.

Objawy insulinooporności

Objawy insulinooporności bywają często lekceważone lub przypisywane innym schorzeniom. Najczęściej występujące to:

  • nadmierne zmęczenie i senność po posiłkach,
  • trudności ze zrzuceniem wagi, szczególnie tkanki tłuszczowej w okolicy brzucha,
  • wzmożony apetyt na słodycze,
  • pogorszenie koncentracji i „mgła mózgowa”,
  • ciemniejsze przebarwienia skóry, szczególnie na szyi, pachach i karku.

Jak diagnozujemy insulinooporność? Wskaźnik HOMA-IR

Podstawową metodą diagnozy insulinooporności jest wskaźnik HOMA-IR (Homeostasis Model Assessment for Insulin Resistance). Wskaźnik ten oblicza się na podstawie dwóch prostych badań krwi wykonywanych na czczo:

HOMA-IR = (insulina na czczo [µU/ml] × glukoza na czczo [mg/dl]) / 405

Wartość wskaźnika powyżej 2,5 oznacza insulinooporność i jest sygnałem do dalszej diagnostyki oraz podjęcia kroków terapeutycznych.

Co powoduje insulinooporność?

Przyczyny rozwoju insulinooporności są złożone i obejmują czynniki:

  • otyłość, zwłaszcza brzuszną,
  • nieprawidłową dietę bogatą w cukry proste i przetworzone jedzenie,
  • siedzący tryb życia,
  • przewlekły stres,
  • zaburzenia hormonalne (np. zespół policystycznych jajników, niedobory estrogenów w okresie menopauzy),
  • niektóre leki, np. sterydy.

Dlaczego insulinooporność jest szczególnie istotna w okresie menopauzy?

Menopauza, związana z naturalnym spadkiem estrogenów, to okres, w którym kobiety są szczególnie narażone na rozwój insulinooporności. Zmiany hormonalne wpływają na metabolizm, powodując zwiększone odkładanie tkanki tłuszczowej w okolicy brzucha i nasilając zaburzenia metaboliczne. Dlatego też kobiety po 40 roku życia powinny szczególnie uważnie monitorować swój stan zdrowia metabolicznego.

Rola fitoestrogenów roślinnych w profilaktyce insulinooporności

Badania naukowe wskazują, że fitoestrogeny, czyli naturalne substancje roślinne o działaniu podobnym do estrogenów, mogą korzystnie wpływać na metabolizm glukozy oraz zmniejszać ryzyko insulinooporności i cukrzycy typu 22. Szczególnie pozytywne działanie wykazują izoflawony sojowe, które mogą obniżać poziom glukozy na czczo i poprawiać wrażliwość komórek na insulinę. Wprowadzenie do diety produktów bogatych w fitoestrogeny, takich jak soja, len czy czerwona koniczyna, może być pomocnym elementem strategii profilaktycznej i terapeutycznej dla kobiet w okresie menopauzy.

Jak radzić sobie z insulinoopornością?

Na szczęście insulinooporność można skutecznie kontrolować poprzez:

  • regularną aktywność fizyczną (szczególnie trening oporowy i aerobowy),
  • dietę niskowęglowodanową, bogatą w białko i błonnik,
  • unikanie przetworzonych produktów i cukrów prostych,
  • redukcję stresu (techniki relaksacyjne, joga, medytacja),
  • suplementację odpowiednich witamin i składników mineralnych (np. witamina D3, magnez),
  • regularną aktywność fizyczną zwiększającą wrażliwość komórek na insulinę.

Podsumowanie

Insulinooporność nie jest chwilowym trendem, lecz poważnym problemem zdrowotnym, który ma realne konsekwencje, szczególnie dla kobiet w okresie menopauzy. Wiedza, świadomość oraz odpowiednio wcześnie podjęte działania są kluczowe, aby móc cieszyć się zdrowiem i dobrą jakością życia przez długie lata.

Bibliografia:

  1. Development and validation of an insulin resistance model for a population without diabetes mellitus and its clinical implication: a prospective cohort study Tsai, Shang-Feng et al. eClinicalMedicine, Volume 58, 101934 ↩︎
  2. Glisic M, Kastrati N, Gonzalez-Jaramillo V, Bramer WM, Ahmadizar F, Chowdhury R, Danser AJ, Roks AJ, Voortman T, Franco OH, Muka T. Associations between Phytoestrogens, Glucose Homeostasis, and Risk of Diabetes in Women: A Systematic Review and Meta-Analysis. Adv Nutr. 2018 Nov 1;9(6):726-740. doi: 10.1093/advances/nmy048. PMID: 30462180; PMCID: PMC6247339. ↩︎